News

Nagpadayon pa ang registration alang sa National Coconut Farmers Registration System (NCFRS) sa buhatan sa Philippine Coconut Authority (PCA).

Mao kini ang gitataw ni OIC Provincial Coconut Development Manager Danny “Daboy” Ramos sa PCA Northwestern Leyte and Biliran dili pa lamang dugay.

Kahinumdoman nga gipahigayon sa dakbayan sa Baybay ang Information Caravan on the Coconut Farmers and Industry Development Plan (CFIDP) diin gitataw ni PCA Regional Manager III Joel O. Pilapil nga kadto lang mga narehistrong mag-uuma sa lubi ug mga trabahante sa kalubihan ang makabenepisyo sa mga programa ubos sa Republic Act 11524 o ang Coconut Farmers and Industry Fund Act.

Nunot niini, gi-awhag ni OIC Provincial Coconut Development Manager Ramos ang tanan nga mga katawhan nga nagsalig sa lubi sa ilang kapanginbuhi-an sa pagparehistro gilayon sa ilang buhatan. “Ang mga nanag-iya og 5 hectares nga kalubihan paubos, mga farmer laborer o farm worker, mga owner-tiller, bisan ang mga saop pwede basta giila sila sa mga tag-iya sa yuta nga ilang gisaopan, pwedeng magparehistro sa NCFRS, hasta ang mga sobra sa 5 hectares ang kalubihan, pwede gihapong mag-register sa NCFRS kay naa man ‘sab lain nga programa ang gobyerno para ilaha,” dugang pa ni Ramos.

Angayang masayran nga segun sa RA 11524, kinahanglan nga ma-finalize na sa PCA ang listahan sa tres milyones (3M) ka mga coconut farmers sa tibuok Pilipinas human sa noventa (90) ka adlaw, gikan sa effectivity sa maong balaod kaniadtong Marso 13, 2021, apan wala kini nila naapas gumikan sa pandemya. Busa, human gilunsad ang CFIDP dinhi sa dakbayan sa Baybay kaniadtong Septiyembre 28, 2022, subling nag-awhag ang PCA sa pagparehistro sa mga coconut farmers aron makapahimulos gayud sila sa mga programa nga gilatid sa gobyerno alang kanila.

Gibutyag ni Ramos nga 404,000 ka mga coconut farmers ang kinahanglan nga marehistro sa Region 8 samtang, segun sa ilang gipahigayon nga NCFRS Registration sa tuig 2018, gibutyag ni Ramos nga mikabat sa 5,913 ang nakaparahistro nga mga coconut farmers sa dakbayan sa Baybay didto sa ilang buhatan. Nunot niini, dungan sa updating sa listahan ug sa registration sa mga bag-ong mga coconut farmers, 6,800 ka mga coconut farmers ang ilang target nga marehistro sa dakbayan sa Baybay.

Gibutyag ni Ramos nga miadto na sila sa mga barangay aron magpahigayon og Registration Orientation apan daghan ang mga registration forms nga wala na nahibalik sa ilang buhatan.

Nunot niini, gibutyag ni Ramos nga sigurado lang nga nahilakip sa NCFRS ang usa ka coconut farmer kon nakadawat na siya sa iyang Enrolment Client’s Copy diin makita ang iyang Reference/Control Number. “So, bisan pakon naka-fill up na mo sa form sa una pa pero wala mo makadawat sa enrollment client’s copy, nagpasabot kana nga wala pa mo marehistro sa NCFRS ug dili gihapon kamo mo-qualify sa mga programa ubos sa CFIDP,” dugang pa ni Ramos.

Busa, gi-awhag ni Ramos ang mga coconut farmers dinhi sa dakbayan sa Baybay nga muadto gayud sa ilang opisina nga anaa mahimutang sa Zone 18 ‘ning dakbayan tungod kay aduna silay mga staff nga maka-assist kanila sa pag-fill-up sa registration form ug aron madawat usab nila dayon ang ilang Enrolment Client’s Copy.

Angayang masayran nga atol sa information caravan,  gitataw usab ni PCA 8 Regional Manager Pilapil nga tumong sa CFIDP nga mahatagan ug giya o direksiyon ang nagkadaiyang mga ahensiya sa kagamhanan nga gitahasan sa pag-implementar sa mga programa nga gilatid sa nahisgotang balaod.

Matud pa niya nga diez bilyones ka pesos (P10B) ang gigahin nga pondo sa unang tuig pa lang sa implementasyon sa RA 11524 nga naglangkob niining mosunod: 1) Social Protection; 2) Coconut Farmers Organization and Development; 3) Hybridization; 4) Community-based Farm Enterprise Development; Farm Rehabilitation and Improvement; 5) Integrated Coconut Processing in downstream products Shared Facility Processing; 6)Support Services; 7) Innovative Research Projects and their Practical Application on Coconut Processing Production and Distribution; ug 8) Monitoring and Evaluation. (Marissa M. Cano, City Information Officer, Baybay City, Leyte)

###

Usa ang Barangay Kabungaan sa dakbayan sa Baybay sa dos cientos (200) ka mga recipients sa Support to Barangay Development Program (SBDP) dinhi sa Rehiyon Otso.

Ang SDBP mao ang pondo nga gihatag sa nasudnong kagamhanan aron matubag ang panginahanglanon sa mga barangays dinhi sa Rehiyon Otso nga nag-atubang og dakong hulga gumikan sa rebeldeng grupong New People’s Army (NPA).

Nasayran nga nagsumite og mga project proposals ang nahisgotang mga barangay ug gi-download sa nasudnong kagamhanan ngadto sa mga Local Government Units (LGUs) ang pondo aron ma-implementar kini sa gikatakdang oras. Apan inay nga baynte milyones ka pesos, cuatro milyones ka pesos nalang ang gihatag sa national government ngadto sa mga barangay karong tuiga.

Usa kini sa mga gihisgotan atol sa gipahigayon nga Regional Development and Security Forum for Local Chief Executives in Eastern Visayas dili pa lang dugay (Nobyemre 11, 2022) didto sa Summit Hotel sa dakbayan sa Tacloban.

Gitambungan kini sa mga representante sa National Task Force to End Local Communist Armed Conflict (NTF-ELCAC), Joint Regional Task Force 8-Technical Working Group (JRTF8-TWG), sa unom ka mga Gobernador sa Sidlakang Kabisay-an, 37 ka mga Mayor o sa ilang representante, ug 200 ka mga Punong Barangay nga recipient sa SBDP, lakip na niini silang Kabungaan Punong Barangay Hon.  Geronimo Casil ug Barangay Secretary Perlita Manatad.

Atol sa iyang pagpakigpulong, nagkanayon si National Security Adviser and NTF-ELCAC Vice Chair Clarita P. Carlos nga napakyas sa pag-implementar sa mga proyekto nga ilang gi-propose, sulod sa duha ka tuig nga tagal, ang mga barangay nga unang nakadawat sa baynte milyones ka pesos nga SBDP hinungdan nga nagka-uyon ang NTF-ELCAC nga menosan ang pondo sa SBDP gumikan sa kakulang sa absorbtive capacity sa mga barangay. Ang lain pang hinungdan sa pagmenos sa pondo nga gigahin sa SBDP mao ang pandemya diin mikunhod ang tax collection sa gobyerno.

Atol usab sa maong forum, nagpresentar sa ilang mga Accomplishments and Challenges ang unom ka mga Gobernador ug gitubag usab sa nagkadaiyang mga ahensiya sa gobyerno ang mga concerns nga gipadayag sa mga Punong Barangay, mga Mayor, ug mga Gobernador. Sa iyang kabahin, nagkanayon si Secretary Carlos nga iya kining ilakip sa report nga iya unyang isumite ngadto kang President Ferdinand Romuladez Marcos II. (Marissa M. Cano, City Information Officer, Baybay City, Leyte)

###

Usa sa mga good governance practices sa Lokal nga Kagamhanan sa dakbayan sa Baybay mao ang pag-download sa pondo ngadto sa hingtungdan nga barangay alang sa ilang priority project.

Pinaagi niini, gawas nga masunod gayud ang nakabutang sa ilang plano, makatutok usab ang mga kawani sa City Engineering Office (CEO) ‘ning dakbayan sa mga priority projects usab sa Lokal nga Kagamhanan sa dakbayan sa Baybay.

Mao kini ang gitataw ni Baybay City Mayor Hon. Jose Carlos L. Cari atubangan sa mga Punong Barangay sa noventa y dos (92) ka mga barangay ‘ning dakbayan.

Matud pa ni Mayor Cari nga sa higayon nga napatik na ang priority project sa usa ka barangay sa Annual Investment Program (AIP) nga gi-aprobahan sa City Development Council (CDC), kinahanglan nga ila kining i-follow-up dayon didto sa CEO aron ikapatuman sa labing dali nga panahon.

Samtang, sa higayon nga ila nang madawat ang pondo alang sa ilang priority project, kinahanglan nga ila dasyon kining i-implement tungod kay kinahanglan nga ma-liquidate sa barangay ang pondo nga ilang nadawat sulod sa duha (2) ka tuig. Kini aron subli silang makadawat og pondo gikan sa Baybay City LGU alang sa uban pa nilang mga priority projects nga dili kayang pundohan ginamit ang National Tax Allocation (NTA) sa barangay, nga mas nailhan sa tawag nga Internal Revenue Allotment (IRA).

Angayang masayran nga gisugdan ni Mayor Cari ang pag-download sa pondo sa mga barangay projects ngadto sa hingtungdan nga mga barangay kaniadtong tuig 2019. Iyang nakita nga epektibo kini nga pamaagi tungod kay daghan ang mga proyekto nga nahuman sa gikatakdang panahon ug napuslan na sa mga molupyo sa ilang barangay.

Matud pa ni Mayor Cari nga dako usab ang gikatabang sa gipahigayon nga surprise monitoring ni City Accountant Jay Austero ngadto sa mga barangay tungod kay madasig ang mga barangay officials nga humanon gayud ang proyekto sa gikatakdang panahon.

Lakip sa mga nakadawat og financial assistance gikan sa Baybay City LGU kagahapon (Nobyembre 9, 2022) kining mosunod nga mga barangay: 1) BARANGAY SAN ISIDRO – FA for the Construction/Concreting of Barangay Road Hinubigon (Hanging Bridge) = P370,000.00; 2) POBLACION ZONE 19 – FA for the Improvement of Barangay Hall, Construction/Rehabilitation of the Tanod Outpost = P650,000.00; 3) POBLACION ZONE 6 – FA for the Improvement of Barangay Hall, Construction/Rehabilitation of Tanod Outpost = P200,000.00; 4) BARANGAY CANDADAM – FA for the Construction of Pathways & Construction of Open Canal at Sitio Ligaya = P1,500,000.00; 5) BARANGAY SAN AGUSTIN – FA as Livelihood Project on Rice & Feeds of the San Agustin Vendors Association = P150,000.00; 6) BARANGAY MAYBOG – FA for Improvement of Water System & Construction of Waiting Shed = PP500,000.00; 7) BARANGAY COGON – FA for Completion of Health Center Extension, Construction of Waiting Shed = P520,000.00; 8) BARANGAY SAPA – FA for Construction of Waiting Shed, Construction Pathways and Construction of Drainage Canal = P450,000.00; 9) BARANGAY LINTA-ON – FA for the Construction of Comfort Rooms at the Barangay Gym & Construction of Daycare Center = P550,000.00; 10) BARANGAY GABAS – FA for Improvement of Health Center & Construction of Waiting Shed = P450,000.00; ug 11) BARANGAY BANAHAO – FA for Improvement of Barangay Health Center & Concreting of Pathways = P650,000.00

Malaomon si Mayor Cari nga masugdan gilayon ang implementasyon sa nahigsotang mga proyekto aron mapahimuslan gilayon kini sa mga molupyo sa ilang barangay ug sa uban pang mga molupyo sa dakbayan sa Baybay. (Marissa M. Cano, City Information Officer, Baybay City, Leyte)

###

“Kon wala ‘ni nga mga programa, sayon ra g’yud ninyo ang pagbalik sa paggamit og iligal nga druga. Kay ang usa ka adik, inig mata sa buntag mogamit na pud. Pero kamo, naningkamot ‘mo nga makalikay na niini kay naa ‘mi ug naa ang inyong mga minahal sa kinabuhi nga nagsuporta ug nagpangga ninyo.”

Mao kini ang gipalanog ni Baybay City Mayor Hon. Jose Carlos L. Cari atol sa iyang inspirational message sa gipahigayon nga Recognition Rites and Re-integration program of Balay Silangan and Community-based Drug Rehabilitation Program (CBDRP) nga gipahigayon karong adlawa (Nobyembre 7, 2022) didto sa Binaybayon Convention Center sa Barangay Hibunawan ‘ning dakbayan.

Matud pa ni Mayor Cari nga tinuig nga gigahinan og pondo sa Sangguniang Panlungsod ang mga Anti-Illegal Drugs Program sa siyudad sa Baybay, namalit sa gikinahanglan nga mga butang, ug nagsuweldo og mga tawo aron makabalik ang mga drug surrenderers sa ilang tagsa-tagsa ka mga pamilya ug sa komunidad nga ilang gipuy-an.

Gibutyag usab ni Mayor Cari nga dako nga pondo ang gigahin sa Lokal nga Kagamhanan sa dakbayan sa Baybay karon alang sa skills training sa mga graduates sa Anti-Illegal Drugs Program sa dakbayan sa Baybay. “Tudlo-an mo og abilidad, tagaan pa ‘mo og allowance samtang nag-training, tagaan ‘sab mo og mga kagamitan, ug tagaan pa g’yud mo og puhunan,” dugang pani Mayor Cari ug naghugyaw angmga graduates niining maong kasayuran.

Angayang masayran nga sa pagka karon, ang Balay Silangan Drug Reformation Center pa lang sa dakbayan sa Baybay ang nag-operate nga Balay Silangan sa tibuok nga lalawigan sa Leyte. Regular usab ang pagpahigayon og CBDRP dinhi sa dakbayan sa Baybay uban sa panabang sa mga partner agencies and individuals ug siyento porsiyento usab ang suporta nga gihatag sa Baybay City LGU sa PNP-initiated Wellness and Recovery Program (WRP).

“Ingon niana ka-seryoso ang Anti-drug Abuse Program nato para sa mga drug surrenderers sa atong siyudad ug hinaut nga inyo gayud kining ipadayon kay mao kini ang makapadasig kanamo nga inyong mga local officials kon inyo gayud kining ipadayon ug makita sa uban ang resulta sa atong mga programa,” panapos ni Mayor Cari.

Si Philippine Drug Enforcement Agency (PDEA) Region 8 Regional Director Edgar T. Jubay, sa iyang kabahin, nagkanayon nga ang mga graduates sa mga susama niini nga mga programa ang nagsilbing inspirasyon sa mga law enrforment agencies nga sama sa PDEA tungod kay nagpamatuod lamang kini nga misalig sila sa mga programa sa gobyerno. Busa, malaomon siya nga wala nay mahisalaag pa kanila ug padayon na gayud nga molikay sa dili maayong bisyo.

Hinuon, gidayeg ni RD Jubay ang mga reformists tungod kay matud paniya nga ang usa nga labing mahinungdanon nga tipik sa kausaban sa ilang kinabuhi mao ang ilang pag-angkon sa sayop nga ilang nabuhat ug nga ila na kining gibasulan.

Sa katapusan, gipahalipayan ni Department of Health (DOH) Region 8 Assistant Regional Director  Rodolfo Antonio Albornoz ang Baybay City LGU gumikan sa multi-sectoral approach nga gihimo niini aron magmalampuson ang Anti-Illegal Drugs Program sa dakbayan sa Baybay.

Samtang sa mensahe ni DOH Region 8 Regional Director Exuperia Sabalberino nga gibasa ni ARD Albornoz, nagkanayon siya nga, “Today, we are celebrating not only the winning of the Baybay City LGU but also the success of the graduates. As products of the CBDRP and the Balay Silangan, you will re-enter our society as individuals reborn, as people who shed off the curse of drugs. It is said that we all make mistakes but they need not define us. We hope you rise above and use the lessons you have learned and the growth you have achieved in making the best version of yourselves.” (Marissa M. Cano, City Information Officer, Baybay City, Leyte)

###