Community News

Upat (4) ka mga Civil Society Organizations (CSOs) dinhi sa dakbayan sa Baybay ang moapil sa duha (2) ka adlaw nga Entreprenurial Boot Camp sa Technology Business Incubator (TBI) sa Visayas State University(VSU) Main Campus dinhi sa dakbayan sa Baybay karong Oktubre 26 ug 27 ‘ning tuiga.

Gilangkoban kini sa Bunga Women’s Association (BUWA), Masagana Rural Improvement Club (RIC) Producers Cooperative, Baybay Dairy Cooperative (BDC), ug sa Gabas Fisherfolks Association (GFA).

Mao kini ang gika-uyonan atol sa gipahigayon nga Screening of Selected Organizations for VSU Entrepreneurial Program kagahapon (Oktubre 24, 2022) sa Sangguniang Panlungsod (SP) Session Hall ‘ning dakbayan. Gipasi-ugdahan kining maong panagtigom sa SP Committee on Cooperatives, People’s Organizations (POs), Non-Government Organization (NGOs), and Associations nga gipangulohan ni SP Member Hon. Ramon Ronald Veloso.

Atol sa iyang pagpakigpulong, gipasabot ni SP Member Dr. Jose Bacusmo nga pinaagi sa TBI, bansay-bansayon ang mga CSOs kon unsaon nga mahimong malambuon nga patigayon o business ang ilang kasamtangang livelihood o kapanginabuhi-an. “Sa Entrepreneurial Boot Camp, i-develop ang pagka-negosyante sa usa ka tawo o organisasyon. Tudlo-an ang mga participants kabahin sa bar code, sa packaging, nutritional facts, ug kon unsaon nga mahimong presentable ang ilang mga produkto aron makasulod kini sa dagko nga mga merkado,” dugang pa ni Hon. Bacusmo.

Midugang sa pagpasabot si Hon. Bacusmo nga usa sa mga angayan nga usbon sa mga organisasyon ‘ning dakbayan mao ang ilang panglantaw diin kuntento na sila nga mokita ug ginagmay aron makadugang sa galastuhan sa ilang pamailya matag adlaw, “Tungod niini, wala nila makita ang kahigayonan nga mahimong usa ka dako nga negosyo ang ilang mga produkto.”

Gibutyag usab ni Hon. Bacusmo nga bisan ang Department of Science and Technology (DOST) naka-amgo sa ilang kakulangan tungod kay naka-focus man sila sa output sama sa research and training ug wala kaayo nila mahatagi og pagtagad ang outcome o resulta sa mga pagtuon ug mga pagbansay-bansay nga ilang gipahigayon.

Sa iyang kabahin nagkanayon si SP Member Carmen L. Cari nga dako kaayo ang pasalamat sa Baybay City LGU ngadto kang Hon. Bacusmo, kanhi Presidente sa VSU,  tungod kay gisalig gayud sa VSU ngadto sa Baybay City LGU ang ilang teknolohiya nga Baybay Delights nga mas nailhan na karon nga Vacuum Fried Jackfruit. “Magdala gayud ako niini kon may biyahe ko ug maoy akong ipangregalo kay lamian kaayo sila.  Kulang lang g’yud ‘ta sa production mao nga medyo mahal  pa ‘ni karon,” dugang pa ni Hon. Cari.

Samtang, nagkanayon si SP Member Romulo Alcala nga kinahanglan na gayud nga ilisdan ang packaging sa RiceMo Curls aron mas maanindot kini nga tan-awon ug mahimong mas himalitan. Apan matud pa ni Hon. Cari nga nahimong inila ug himalitan ang RiseMo Curls tungod kay nutritiuous kini nga pagkaon ug gigamit sa mga feeding programs sa mga iskuwelahan ug sa mga Local Government Units (LGUs), bisan kon dili kaayo nindot ang ilang packaging.

Nunot niini, gitataw ni Hon. Bacusmo nga mas maanindot pa unya ang produkto niining upat ka mga CSOs human sila maka-apil sa duha (2) ka adlaw nga Entrepreneurial Boot Camp sa VSU. (Marissa M. Cano, City Information Officer, Baybay City, Leyte)

###

Duha (2) ka mga umahan dinhi sa dakbayan sa Baybay ang Good Agricultural Practices (GAP) certified na sa pagka karon. Gilangkoban kini sa Mazo’s Farm nga gipanag-iya ni Romeo Mazo Sr., 2019 Gawad Saka Outstanding Vegetable Farmer Awardee ug labing una nga umahan nga na-GAP Certified dinhi sa Rehiyoin Otso kaniadtong tuig 2015, nga anaa mahimutang sa Barangay Hibunawan ‘ning dakbayan; ug sa Uy Integrated Farms sa Barangay Imelda nga gipanag-iya ni Marlon Uy.

Mao kini ang gibutyag ni City Agriculturist Ms. Mora Abarquez kinsa nagkanayon nga unom (6) pa ka mga umahan ang gi-inspeksiyon nilang Bureau of Plant Industry (BPI) Central Office PhilGAP Inspector Mikko J. Facturan, Food Safety Focal Person Randy Dante ug Marilyn Ritaga sa Department of Agriculture Regional Field Office 8 (DA-RFO 8) sa dakbayan sa Tacloban.

Gilangkoban kini sa umahan nilang Elisa Serano ug Jovan Nayre sa Barangay Gabas, Albert Rosillo sa Barangay Kilim, William Albero ug Helen Rebecca sa Barangay Gabas, ug Leonila Cajes sa Barangay Gacat.

Matud pa ni City Administrator Atty. Florante A. Cayunda Jr., nalipay niining maong balita si Baybay City Mayor Hon. Jose Carlos L. Cari hinungdan nga buot niyang ikapasabot ngadto sa kadaghanan ang bentaha sa pagkaon og mga GAP-certified nga mga produkto sa uma.

Tungod niini, gibutyag usab ni Atty. Cayunda nga nagplano si Mayor Cari nga magbutang og GAP-Certified Products Stall sulod sa Baybay City Public Market agi’g pagpaila niining mga safe and healthy foods ngadto sa mga mamalitay.

Matud pa niya nga nagkanayon si Mayor Cari nga mahimong magbutang usab didto og mga basahon kabahin sa kon unsa man ang Good Agricultural Practices (GAP) ug kon unsa man ang bentaha sa pagpalit sa mga produkto gikan sa mga GAP-Certified Farms dinhi sa dakbayan sa Baybay.

Angayang masayran nga sa gipahigayon nga interview uban ni Science Research Assistant Ms. Ana Lea Layola sa Australian Center for International Agricultural Research (ACIAR) GAP Project sa Visayas State University (VSU), iyang gibutyag nga aduna silay kinse (15) ka mga farmer-cooperators karon dinhi sa dakbayan sa Baybay ug maoy tumong sa ACIAR GAPProject Management nga sa dili pa mahuman ang ilang proyekto, madeklara na nga GAP certified ang umahan sa tanan nilang mga farmer-cooperators.

Gibutyag usab niya nga tumong sa ACIAR GAP Project nga ma-edukar ang mga mag-uuma ug ma-link ngadto sa institutional markets hinungdan nga nagbaligya na karon og mga GAP-certified Farm Products didto sa Robinsons Ormoc si Jessie Abenoja sa Barangay Monterico ‘ning dakbayan.

Matud pa ni Layola nga ubos sa ACIAR GAP Project, ilang gitudlo-an ang mga mag-uuma sa mga rekomendadong pamaagi sa pag-andam sa uma, pagtanom, pagbutang og abono ug ilabi na sa paggamit ug pestisidyo, ingon man usab sa mga post production activities sama sa packaging, weighing, sorting ug sa paghatud sa mga produkto ngadto sa merkado aron maseguro nga luwas o safe and healthy nga pagkaon ang mga produkto sa uma. (Marissa M. Cano, City Information Officer, Baybay City, Leyte)

###

Gipahigayon kagahapon(Oktubre 14, 2022) ang graduation ceremonies sa ika-upat nga batch sa  mga Baybayanon nga gipa-ubos sa Training on Fish Processing and Value Added Fishery Products uban sa mga tinugyanan sa Bureau of Fisheries and Aquatic Resources (BFAR Region 8).

Didto kini gipahigayon sa Barangay Ciabu ‘ning dakbayan diin gipahigayon usab ang Tilapia Harvest Festival isip tipik sa Aqua-based Business School with Gender and Climate Change Perspective (ABS-GCCP).

Angayang masayran nga ang ABS-GCCP usa ka season-long training diin gitudlo-an ang mga partisipante sa mga gimbuhaton nga angayan nilang masayran sa Tilapia Culture in Ponds sama sa paghimo og fishpond, sa pagpakaon sa mga tilapia fingerlings hangtud nga managko na kini, sa hustong pamaagi sa pag-harvest ingon man usab sa pagproseso sa tilapia ngadto sa nagkadaiyang mga produkto.

Gilangkoban kini sa Tilapia Fish Nuggets, Tilapia Fish Crackers, Tilapia Fish Kropek, ug uban pa nga magsilbi unyang dugang tinubdan sa kapanginabuhi-an, ilabi na sa mga kababayen-an sa ilang tagsa-tagsa ka mga barangay.

Atol sa iyang pagpakigpulong mipadayag sa iyang kalipay si Vice Mayor Atty. Ernesto M. Butawan nga kababayen-an ang kasagaran sa mga mi-graduate sa ABS-GCCP kay nagpasabot kini nga buot nila nga makatabang sa ilang kapanginabuhian.

Matud pa niya nga maoy tumong ni Baybay City Mayor Hon. Jose Carlos L. Cari nga pinaagi sa mga programa ug proyekto nga gipatuman sa Lokal nga Kagamhanan sa dakbayan sa Baybay, katabangan nga molambo ang kapanginabuhi-an sa mga Baybayanon, pinaagi sa pagtinabangay sa tanan.

Nunot niini, gipadayag usab ni Atty. Butawan ang panglantaw nilang Mayor Cari, Congressman Carl Nicolas Cari, ug sa tibuok nga Konseho sa dakbayan sa Baybay nga magmalahutayon kining maong mga kapanginabuhian diin motabang ang Baybay City LGU aron sila makasugod apan kinahanglan nga maghipos sila og kuwarta gikan sa ilang halin atoll sa first cropping nga ilang magamit sa mosunod nga mga cropping.

Sa iyang kabahin nagkanayon si City Administrator Atty. Florante Cayunda Jr. nga gipa-abot usab ni Congressman Cari ang iyang siyento porsiyento nga suporta sa mga programa nga gipatuman sa Baybay City LGU ug nga andam siyang mosuporta sa panginahanglanon sa mga mag-uuma ug mga mananagat ‘ning dakbayan.

Samtang, taliwala sa kakulian sa iyang panglawas, mitambong sa maong kalihokan si Sangguniang Panlungsod Member Dr. Jose Bacusmo kinsa nalipay nga gidapit siya sa maong kalihokan tungod kay matud pa niya nga, “Nagsige og tubo ang populasyon sa atong dakbayan apan nagkagamay ang isda sa atong kadagatan. Kaniadto manghatag pa og isda ang mga mananagat inig dunggo nila sa lapyahan apan karon wala na kay nagnihit na man ang isda. Dinhi, nako nakita ang solusyon nga kinahanglan nga i-culture nato ang isda ug padaghanon. Atong sagupon ang konsepto nga from hunting to farming aron makapahulay ug makadaghan usab ang mga isda sa kadagatan.”

Angayang masayran nga gitambungan usab ang maong kalihokan nilang SP Secretary Atty. Vivian Vidallon, City Agriculturist Ms. Mora Abarquez, Fisheries In-Charge Ms. Ruben Marcado Jr., ug Consultants Ms. Elena Siddiqui ug Z Jose Tabudlong. (Marissa M. Cano, City Information Officer, Baybay City, Leyte)

###

“Nagkahiusa ‘ta nga gusto natong mahimong resilient ang atong mga katawhan, ang ilang panginabuhi, ang atong mga barangay, ang ekonomiya sa atong dakbayan ug uban pa. Pero, sa usa lang ka agi sa bagyo, sa landslide, sa linog o sab aha, mawala ang tanan. So, dapat RISK REDUCTION ang atong tutukan sa atong Disaster Risk Reduction and Management (DRRM).”

Mao kini ang gipanalog ni Baybay City Mayor Hon. Jose Carlos L. Cari atol sa gipahigayon nga Capacity Development Formulation sa mga Department Heads ug Section Heads sa Lokal nga Kagamhanan sa dakbayan sa Baybay dili pa lamang dugay.

Matud pa ni Mayor Cari nga bisan si Office of Civil Defense (OCD) Region 8 Regional Director Lord Byron Torrecarion nakadayeg sa kaandam sa Baybay City LGU sa pagrespondi sa panahon sa katalagman tungod kay pipila pa lang ka oras human moigo ang bagyong Agaton, anaa na sa kadalanan ang Clearing Team aron pagseguro nga accessible kini sa tanan. Dali ra usab nga nakatukod sa Operations Center ang dakbayan sa Baybay tungod kay nakahan-ay na man ang mga teams sa City Disaster Risk Reduction and Management Council (CDRRMC) ‘ning dakbayan.

Busa nagkanayon si Mayor Cari nga kinahanglan nga mas tutukan karon sa City Disaster Risk Reductin and Management Office (CDRRMO) ang RISK REDUCTION.

Nunot niini, nagpadayon ang paghimo sa Five Year Barangay Disaster Risk Reduction and Management Plan (BDRRMP) sa mga kabarangayan ‘ning dakbayan sa Baybay diin gibahin sa upat (4) ka distrito ang 92 ka mga barangay sa dakbayan sa Baybay.

Gipasi-ugdahan ang maong planning-workshop sa CDRRMO ug sa Department of the Interior and Local Government (DILG) ‘ning dakbayan didto sa Conference Room, Binaybayon Convention Center, Diversion Road, Baybay City.

Matud pa ni CDRRMO Engr. Rhyse Austero nga gihatagan og dako nga pagtagad sa ilang mga plano karon ang mga epekto sa climate change tungod kay nasinati na man sa dakbayan sa Baybay, sa miaging lima ka tuig, ang epekto sa makusog nga mga bagyo gumikan sa climate change. Hinuon, gitataw ni Engr. Austero nga gihatagan usab og dakong pagtagad sa mga BDRRM Plan ang mga man-made emergencies gumikan sa urbanization ug sa pagdaghan sa economic activities sa dakbayan karon.

Gipasabot usab ni Engr. Austero nga ang gihimo nga BDRRM Plan sa barangay ang maggiya kanila aron pagseguro sa zero casualty sa panahon sa katalagman [inaagi sa pagpahiluna sa mga prevention and mitigation measures, ingon man usab sa dali nga pagbangon sa mga molupyo sa barangay pinaagi sa mga timely response, recovery and rehabilitation measures. (Marissa M. Cano, City Information Officer, Baybay City, Leyte)

###

Oktubre 30, 2022 ang deadline sa pagsumite sa Barangay Management Information System (BMIS) Data sa noventa y dos (92) ka mga barangay sa dakbayan sa Baybay ngadto sa City Planning and Development Office (CPDO).

Mao kini ang gibutyag ni CPDO Staff Ms. Ma. Lilibeth Brezo, usa sa mga BMIS In-Charge ‘ning dakbayan kinsa nagkanayon nga human na nag-training ang mga encoders sa Poblacion ug East District Barangays ‘ning dakbayan, samtang ugma (Oktubre12) ipahigayon ang training sa mga encoders sa South District Barangays ug sa Oktubre 13 (Huwebes) usab ipahigayon ang training alang sa mga encoders sa North District Barangays.

Matud pa ni Brezo nga ilang gituyo ang pagpahigayon sa nahisgotang pagbansay-bansay tungod kay adunay pipilaka mga barangay nga bag-o ang encoder, duna ‘say pipila ka mga encoders nga naglisod sa pagtubag sa pipila ka mga pangutana sa bag-ong BMIS Software.

Samtang, gibutyag ni Gender and Development (GAD) Office Staff, Ms. Lily May Bantilan, ang sagad nga gikalibgan sa mga encoders. Gilangkoban kini sa extended family, extension ug solo parent.

Matud pa ni Bantilan nga gi-consider nga extended family ang anak nga naminyo apan mitipon og puyo sa iyang ginikanan ug mitipon og kaon kanila. Kini nagpasabot nga usa ra sila ka pamilya.

Ang pulong nga extension, sa laing bahin, adunay kalambigitan sa balay mismo. Kon naminyo ang anak ug naghimo og extension o gisumpayan ang balay sa ilang ginikanan, apan aduna sila’y kaugalingon nga kan-anan ug katulganan, gi-consider sa BMIS nga duha sila ka bulag nga households.

Ang ikatulo nga sagad nga malibgan sa mga BMIS Encoders mao ang kabahin sa solo parent.

Gipasabot ni Bantilan, ang ikaduha nga BMIS In-Charge ‘ning dakbayan, nga maisip lang nga solo parent ang usa ka babaye nga gipa-angkan apan walay gidawat nga sustento gikan sa amahan sa iyang anak ug siya ra ang nagbuhi sa bata. “Ang biyuda usab nga menor de edad pa ang mga anak, maisip nga solo parent. Apan kon dagko na ang iyang mga anak ug nagtrabaho na, dili na siya matawag nga solo parent,” dugang pa ni Bantilan.

Angayang masayran nga sa tanan nga mga Local Government Units (LGUs) nga misagop sa BMIS nga gi-introduce sa Barangay Integrated Development Approach in Nutrition Improvement (BIDANI) sa Visayas State University (VSU), ang dakbayan sa Baybay ra ang milahutay ug nagmalampuson sa paggamit sa BMIS Data sa paghimo og mga plano alang sa kalambo-an sa mga molupyo niini.

Nasayran nga gigamit usab sa Baybay City LGU ang BMIS Data sa pag-ila sa mga recipients sa Food Resiliency Program niini.

Pinaagi usab sa BMIS Data, dali ra kaayong nasabtan kon kinsa ang mga primary ug secondary close contact sa mga nagpositibo sa COVID-19 hinungdan nga napugngan gayud ang pagkaylap niini. Tungod niini, na-feature ang Baybay City sa tulumanon Barangay Cuatro sa Philippine Television (PTV) ingon man usab sa DZMM.

Nasayran nga gigamit usab ang BMIS Data sa paghimo sa Barangay ID sa dakbayan sa Baybay ug sa paghiusa sa mga pamilya nga dugay nang wala nagkita.

Nunot niini, gi-awhag ni Baybay City Mayor Hon. Jose Carlos L. Cari ang nagkadaiyang mga buhatan sa Lokal nga Kagamhanan sa dakbayan sa Baybay nga gamiton usab ang BMIS Data sa bisan unsang pamaagi aron maseguro nga haum sa ilang mga target clientele ang mga programa ug mga proyekto nga ilang ipatuman. (Marissa M. Cano, City Information Officer, Baybay City, Leyte)

###

“Anaa pa sa City IATF-MEID ang responsibilidad kon unsa man ugaling ang mahitabo sa sitwasyon sa COVID-19 dinhi sa dakbayan sa Baybay kay gilugwayan man ni President Ferdinand Marcos Jr. ang State of Health Emergency kutob sa Disyembre 31 ‘ning tuiga.”

Mao kini ang gitataw ni Baybay City Mayor Hon. Jose Carlos L. Cari atol sa panagtigom sa mga ginsakopan sa City Inter-Agency Task Force on the Management of Emerging Infectious Diseases (City IATF-MEID) karong adlawa, Oktubre 10, 2022.

Nunot niini, gi-awhag ni Mayor Cari ang mga ginsakopan sa City IATF-MEID nga padayon nga hugtan ang pagpatuman sa mga health protocols sa ilang tagsa-tagsa ka mga buhatan ug mga kalihokan sama sa pagsul-ob og face mask sa mga indoor activities, ang paghugas o pag-sanitize sa mga kamot ug uban pa.

Hinuon, matud pa ni Mayor Cari nga kinahanglan gihapon nga mag-face mask ang mga senior citizens, persons with comorbidity ug uban pang mga vulnerable groups sama sa mga persons with disability, mga minor ug mga nagsabak bisan kon anaa sila sa mga outdoor areas, ilabi na kon daghan kaayo ang mga tawo sa nahisgotang lugar.

Atol sa presentation ni Medical Officer V, Dr. Jerome Profetana sa City Health Office (CHO) ‘ning dakbayan, iyang gitataw nga managsama ang sitwasyon sa COVID-19 sa Pilipinas ug sa ubang mga kanasuran, ingon man usab sa Region 8 ug sa dakbayan sa Baybay, “The trend is going down, but at a very low level and the death also remains very low.”

Apan gitataw usab ni Dr. Profetana nga bisan pa kon nagka-ubos ang mga kaso sa COVID-19, dili ikalimod nga padayon kining mikatap sa nagkalain-lain nga mga lugar sa Pilipinas apan dili na kaayo paspas ang pagkaylap niini tungod kay taas man ang vaccination rate sa Pilipinas (93%), “Thus, we will continue the vaccination because this is the only way to have protection against the virus.”

Nagkanayon si Dr. Profetana nga wala nakab-ot sa nasud ang target nga 90% vaccination rate sa mga senior citizens hinungdan sa paglugway sa State of Health Emergency hangtud sa katapusan ‘ning tuiga.

Hinuon, gibutyag ni Dr. Profetana nga  mas taas ang vaccination rate sa dakbayan sa Baybay sa mga senior citizens (83%) apan wala usab makab-ot sa dakbayan sa Baybay ang target nga 90% vaccination rate sa mga senior citizens sa unang 100 days ni President Marcos. Matud pa niya nga gumikan kay padayon nga nagpasulabi ang ilang kahadlok sa bakuna ug sa mamahimong epekto niini kanila.

Tungod niini, nagka-uyon ang mga ginsakopan sa City IATF-MEID nga magpahigayon og IEC Campaign uban sa mga senior citizens nga wala pa gayud magpabakuna aron mapasabot sila sa mga bentaha sa pagpabakuna batok sa COVID-19. Kini tungod kay matud pa ni Dr. Profetana nga, “There is still a risk of people dying from COVID-19 because the most vulnerable groups are still unvaccinated.”

Sa laing bahin, kinahanglan nga moagi sa City IATF-MEID ang tanan nga mga kalihokan nga ipahigayon karong bulan sa Disyembre isip tipik sa pagsaulog sa tinuig nga pangilin sa dakbayan sa Baybay. Hinuon, naghimo og duha ka komite ang City IATF-MEID aron pagseguro nga masunod gihapon ang mga health protocols ug nga dili mahimong super spreader ang mga kalihokan nga ipahigayon atol sa fiesta celebration karong tuiga.

Matud pa ni Mayor Cari nga ang unang komite ang mohatag og mga rekomendasyon kon unsaon nga ikapahigayon nga hapsay ug luwas sa COVID-19 ang mga kalihokan, ang ikaduha nga komite usab ang mag-monitor aron pagseguro nga gisunod sa mga proponents ang mga rekomendasyon nga gihatag sa una nga komite. (Marissa M. Cano, City Information Officer, Baybay City, Leyte)

###

“Kini nga tulay ang mahimong instrumento para ma-develop kining atong area diri sa Sitio Todavia ug sa Sitio Cantihig dinhi sa Barangay Caridad. Busa, pasalamatan nato ang Sangguniang Panlungsod tungod kay gigahinan kini nila og pondo.”

Mao kini ang gibutyag ni Baybay City Mayor Hon. Jose Carlos L. Cari atol sa iyang pagpakigpulong sa dihang gipahigayon ang Blessing and Turnover of the Bridge and Costal Watch Tower sa nahigsotang barangay dili pa lamang dugay.

Nunot niini, gi-awhag ni Mayor Cari ang mga barangay officials ug mga molupyo sa Barangay Caridad nga ampingan ang maong tulay aron kini molahuaty og dugay.

Sa iyang pagpakigpulong nagkanayon si Punong Barangay Hon. Teresita C. Casoy nga dako ang ikatabang sa maong tulay, ilabi na sa mga katawhan nga maghatud sa ilang mga minahal sa kinabuhi ngadto sa ilang lubanganan. “Dugay na gayud namong gipangandoy kining maong tulay ug maayo ‘sab ang pagka-atol nga nahuman na ang tulay ug napabenditahan na usab kini tungod kay nagsingabot na man usab ang Adlaw sa mga Minatay. So, dili na maglisod pa sa pag-adto ang mga katawhan nga mobisita sa ilang mga mahal sa kinabuhi busa, salamat gayud kaayo,” dugang pa ni Hon. Casoy.

Sa iyang kabahin nagkanayon si Vice Mayor Atty. Ernesto M. Butawan nga mipakita lamang kini sa matang sa serbisyo sa mga local officials nga gipangulohan ni Mayor Cari ug sa Sangguniang Panlungsod ‘ning dakbayan, inubanan ni Congressman Carl Nicolas Cari, ang serbisyo nga walay gipili kay hasta ang mga patay gihatagan pa gihapon og bili.

Busa, matud pa ni Atty. Butawan nga angayan gayud nga pasalamatan ang mga locals officials ‘ning dakbayan gumikan sa ilang maalagaron nga pantan-aw sa mga katawhan ug sa paggamit sa mga buhis sa mga katawhan sa mga programa ug mga proyekto nga mapuslanon gayud alang sa mga katawhan.

Samtang atol sa maong kalihokan, gihatagan og Financial Assistance ni Mayor Cari ang mga Barangay Tanod, Barangay Health Workers, ug ang mga Bantay Dagat nga ilang magamit alang sa ilang mga panginahanglanon sa pagtuman sa ilang mga gimbuhaton sa barangay. Nasayran nga nakadawat usab og Financial Assistance ang barangay alang sa ilang galastuhan sa maong kalihokan.

Angayang masayran nga gitambungan ang Blessing of Bridge and Coastal Watch Station nilang Mayor Cari, Vice Mayor Butawan, SP Members Hon. Dominic Murillo, Hon. Ramon Ronald Veloso, Hon. Dr. Fulton Ike Arradaza, Hon. Jorge Rebucas, Hon. Filemon Avila ug Hon. Romulo Alcala; Liga ng mfa Barangay President Hon. Philip Siu, Sangguniang Kabataan (SK) Federation President Hon. Mark Michael Unlu-cay ug City Engr. Engr. Ranulfo Tagolgol. (Marissa M. Cano, City Information Officer, Baybay City, Leyte)

###

Singkuwenta (50) ka mga mananagat sa dakbayan sa Baybay ang palaran nga nakadawat og mga sakayan sa panagat gikan sa Baybay City LGU kagahapon (Oktubre 4, 2022)diin 30 kanila ang nakadawat sa Fiberglass Motorboats ug 20 ang nakadawat sa Fiberglass Paddle Boats.

Matud pa ni Fisheries Consultant Ms. Elena Siddiqui nga naguba ang ilang mga sakayan gumikan sa bagyong Odette ug sa bagyong Agaton hinungdan nga gihulipan kini sa Baybay City LGU. “Sila ‘sab ang nagbuot kon motorboat o paddle boat ang ihatag kanila sa Baybay City LGU,”dugang pa ni Ms. Siddiqui.

Angayang masayran nga ika-upat na kini nga batch sa mga Fiberglass Pump Boats nga gipanghatag sa Baybay City LGU sukad sa paglingkod ni Baybay City Mayor Hon. Jose Carlos L. Cari isip Mayor sa dakbayan sa Baybay.

Nasayran nga mikabat na sa125 ka mga Fiberglass pumpboats ang nahatag sa Baybay City LGU ug niining maong gidaghanon, 21 units ang gihatag sa mga Bantay Dagat, 29 units sa mga fisherfolks associations, 25 units sa mga individual fisherfolks nga kabus ug walay kaugalingon nga bangka, ug 50 units sa mga individual fisherfolks nga naguba ang mga sakayan tungod sa bagyong Odette ug bagyong Agaton.

Atol sa iyang pagpakigpulong, nagkanayon si Baybay City Mayor Hon. Jose Carlos L. Cari nga gihimo kini sa Lokal nga Kagamhanan sa dakbayan sa Baybay aron katabangan ang mga mananagat sa ilang kapanginabuhian, “Ug dili kita moundang sa paghimo niini samtang aduna pay nagkinahanglan og mga Fiberglass motorboats.”

Angayang masayran nga ang napulo (10) ka mga sakop sa Candadam Fisherfolks Association ang naghimo sa mga Fiberglass Pump Boats, ubos sa supervision ni Dominico “Dodong”Achicoso, empleyado sa Baybay City LGU. Nasayran nga mga graduates sila sa gipahigayon nga training sa Bureau of Fisheries and Aquatic Resources (BFAR) Region 8 ubos sa ilang “Banca Ko, Gawa Ko” Program kaniadtong tuig 2018.

Apan gipa-ubos sila ni Mayor Cari sa usa ka Refresher Course, uban sa mga tinugyanan sa BFAR Region 8, kaniadtong 2020 sa wala pa sila magsugod og himo sa mga bangka kansang disenyo gipahaum nila sa panginahanglanon sa mga mananagat ‘ning dakbayan.

Samtang, gibutyag ni Mayor Cari nga aron pagseguro nga modako ang fish catch sa mga mananagat ‘ning dakbayan, nagbutang og dugang mga artificial reef ang Baybay City LGU sa mga coastal barangays nga adunay mga marine sanctuary aron adunay kapahulayan ug kaitlogan ang mga isda. Gihatagan usab og mga sakayan ug gipahimoan og Bantay Dagat Outpost ang mga Bantay Dagat aron aduna silay magamit sa pagbantay sa municipal waters ‘ning dakbayan batok sa mga illegal fishers.

“Nag-seeding usab ‘ta og balat, la paz ug Lapu-lapu sa lima (5) ka mga marine sanctuaries para makita kon mabuhi ba sila diha sa dagat, nabuhi man. So, sa tabang ni Congressman Carl, magtukod na ‘sab ‘ta og Multi-species Fish Hatchery sa Barangay Hilapnitan aron kada 3-4 months butangan nato og mga semilya sa isda diha sa atong mga marine sanctuaries hangtud nga mosanay sila ug modaghan ug mobarato na unya ang isda diha sa atong merkado,” dugang pa ni Mayor Cari.

Nagkanayon usab si Mayor Cari nga gawas sa pampalambo sa panagatan sa dagat, gipalambo usab sa Baybay City LGU ang upland fisheries pinaagi sa pag-establish og mga tilapia fishponds sa mga bukirang barangay ‘ning dakbayan diin gihatag usab sa Baybay City LGU ang tanan nga suporta gikan sa pagkubkob sa sa bangag, sa tilapia fingerlings, feeds, ug technical assistance hangtud sa pag-harvest.

Matud pa usab niya nnga gipalapdan usab ang mga vegetable areas ‘ning dakbayan ug gitabangan ang mga vegetable farmers sa ilang panginahanglanon (traktor, igtatanom, abono, technical assistance ug uban pa) ug nagpadayon usab ang pag-apud apod og mga hayopan ngadto sa mga qualified beneficiaries.

Nunot niini, nagkanayon si Vice Mayor Atty. Ernesto M. Butawan nga palaran kaayo ang mga Baybayanon nga ilang gipili ang mga lider nga naglantaw sa kabulahanan sa mga katawhan ug nag-amping sa mga buhis sa mga katawhan ug migamit lamang niini sa pagpahigayon og mga proyekto ug mga programa alang sa kalambo-an sa dakbayan sa Baybay.

Angayang masayran nga gitambungan ang Distribution of Fiberglass Boats nilang Mayor Cari, Vice Mayor Butawan, SP Members Hon. Dr. Jose Bacusmo, Hon. Ramon Ronald Veloso, Hon. Fulton Ike Arradaza, Hon. Dominic Murillo, Hon. Atty. Jose Rommel Penaranda, ug Hon. Romulo Alcala; City Agriculturist Ms. Mora Abarquez ug Fisheries In-Charge Mr. Ruben Mercado Jr. (Marissa M. Cano, City Information Officer, Baybay City, Leyte)

###

Masayon na unya sa mga molupyo sa Barangay Pansagan ‘ning dakbayan ang paglugsong sa sawang ug ang  pagdala sa ilang mga produkto uma ngadto sa merkado publiko ‘ning dakbayan. Gumikan kini sa pagtukod sa Banahao-Pansagan Bridge nga gibendisyonan dili pa lamang dugay ni Fr. Ranulfo D. Lago.

Nasayran nga mikabat sa cuarenta metros ang gitas-on sa Banahao-Pansagan Bridge nga nagkantidad og kapin sa trese milyones ka pesos (P13,890,000.00). Gikuha ang pondo sa pagtukod niining maong proyekto sa 2021 (P5.97-million) ug sa 2022 (P7.92-million) Development Fund sa Baybay City LGU pinaagi sa pagpaningkamot nilang Congressman Hon. Carl Nicolas C. Cari, Baybay City Mayor Hon. Jose Carlos L. Cari, City Vice Mayor Hon. Ernesto M. Butawan ug sa mga Sangguniang Panlungsod (SP) Members ‘ning dakbayan.

Atol sa iyang pagpakigpulong, nagkanayon si Mayor Cari nga atol sa unang tulo ka tuig sa iyang pangatungdanan isip Mayor sa dakbayan sa Baybay iyang gihatagan og dako nga pagtagad ang panginahanglanon sa barangay sama sa kalsada, tulay, Barangay Hall, Multi-purpose Gym, Barangay Health Center, iskuwelahan, ug uban pang mga infrastructure projects ilabi na sa mga lagyo nga mga barangay.

Apan gitataw usab ni Mayor Cari nga gipalambo gihapon sa Lokal nga Kagamhanan sa dakbayan sa Baybay ang nagkadaiyang mga programa sa agriculture and fisheries ‘ning dakbayan aron maseguro ang supply sa mga produkto sa panguma ug panagat didto sa merkado publiko ‘ning dakbayan.

Matud pa ni Mayor Cari nga nadasig siya nga nakakita sa kalipay sa mga molupyo sa Barangay Pansagan tungod kay natulod na man ang maong tulay. Apan gitataw usab ni Mayor Cari nga responsibilidad na sa Barangay ang pagmentinar niini.

Si Vice Mayor Atty. Ernesto M. Butawan nagkanayon nga palaran kaayo ang mga Baybayanon tungod kay nakabaton sila og mga lider nga naglantaw sa inadlaw-adlaw nga panginahanglan sa mga katawhan ug mibalik ngadto sa mga katawhan sa mga buhis nga ilang gibayad pinaagi sa pagpahigayon og mga proyekto alang sa kabulahanan sa kadaghanan.

Si Barangay Captain Hon. Manolito T. Martinez, sa iyang kabahin, nagkanayon nga dugay nang gipangandoy sa mga katawhan ang maong tulay ug nagpasalamat siya nga gilakip ni Mayor Cari sa 2021 ug 2022 nga Development Fund sa Baybay City LGU ang pondo alang sa pagtukod sa maong tulay.

Matud pa ni Hon. Martinez nga pinaagi sa maong tulay, madasig ang mga mag-uuma sa Barangay Pansagan ug sa kasikbit nga mga barangay nga mananom og mga produkto sa una tungod kay masayon na man unya ang pagdala niini ngadto sa merkado publiko ‘ning dakbayan. “Masayon na usab sa mga katawhan ang pag-adto sa poblacion aron makaplit sa ilang mga panginahanglan o maka-avail sa mga serbisyo gikan sa nagkalain-lain nga mag ahensiya sa kagamhanan,” dugang pa ni Hon. Martinez.

Angayang masayran nga gitambungan ang blessing sa Banahao-Pansagan Bridge nilang Mayor Cari, Vice Mayor Butawan, SP Members Hon. Ramon Ronald Veloso, Hon. Jorge Rebucas, Hon. Fimelon Avila, ug Hon. Dominic Murillo; Liga ng mga Barangay President Hon, Philip Siu, Sangguniang Kabataan (SK) Federation President Hon. Mark Michael Unlu-cay, City Planning and Development Coordinator Engr. Patrick Postrero & Staff, ug City Engineer Engr. Ranulfo Tagoltol & Staff. (Marissa M. Cano, City Information Officer, Baybay City, Leyte)

###

Nakapasar sa gihimo nga validation sa Livestock Section sa Department of Agriculture Regional Office VIII (DA RFO 8) ang Maypatag Vikings Farmers Association (MVFA) sa Barangay Maypatag dinhi sa dakbayan sa Baybay.

Angayang masayran nga usa (1) ang MVFA sa mga grupo sa mga Pwersa Masa nga gitabangan nga ma-organisa sa hiniusang pagpaningkamot sa City Agriculture Office (CAO) ug sa City Information Office (CIO) ‘ning dakbayan.

Matud pa ni City Agriculturist Ms. Mora Abarquez nga cuatro milyones ka pesos (P4M) ang kinatibuk-ang kantidad sa Swine Production Project nga ihatag sa DA-RFO 8 ngadto sa Maypatag Vikings Farmers Association, lakip na niini ang building nga butangan unya sa mga baboy.

Hinuon, matud pa ni Ms. Abarquez nga kinahanglan usa nga magpa-accredit ang nahisgotang asosasyon ngadto sa DA-RFO 8 hinungdan nga gihikay na karon sa ilang buhatan ang accreditation documents sa MVFA.

Nasayran nga kinahanglan usab nilang magbutang og septic tank nga magsilbing counter part sa asosasyon sa nahisgotang proyekto. Apan gumikan kay wala pa may ika-counterpart ang Maypatag Vikings Farmers Association, gibutyag ni Ms. Abarquez  nga miduol sila ngadto kang Baybay City Mayor Hon. Jose Carlos L. Cari alang niini kinsa misaad nga mohatag usab og counterpart ang Baybay City LGU.

Kahinumdoman nga nakadawat og Sari-sari Store nga nagkantidad og cien mil pesos (P100,000.00) ang Maypatag Vikings Farmers Association duha (2) na ka tuig ang milabay. Gikan ang maong pondo sa Gender and Development (GAD) Fund sa Lokal nga Kagamhanan sa dakbayan sa Baybay.

Nasayran nga napalambo sa nahisgotang organisayon ang ilang tindahan hinungdan nga gihatagan usab sila og pondo sa Baybay City LGU alang sa dugang Income Generating Project (IGP) nga Copra Buying nga nagpadayon pa usab hangtud karon.

Malaomon si Mayor Cari nga pinaagi niining maong mga livelihood projects, padayon nga molambo ang nahisgotang organisasyon ug makatabang unya sila sa pagpalambo sa ilang barangay, ilabi na kon mahatag na unya kanila ang Swine Production Project gikan sa Livestock Section sa DA-RFO 8. (Marissa Miguel Cano, City Information Officer, Baybay City, Leyte)

###